رحیق مختوم

                 لیقوان بهشت زمینی خداوند                       

                           الله جمیل و یحبّ الجمال                

                  گرداورنده : مختارجعفرپور                                      دبیر مدرسه هفت تیرلیقوان                             

 روستای تاریخی لیقوان که درزبان محلّی "لوان" یا "لیوان" می گویند، یکی از روستاهای آذربایجان شرقی است که در 34 کیلومتری شرق تبریز و 24کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است .پس از گذر از روستاهای هروی و بیرق به منطقه ای تاریخی و خوش آب و هوای لیقوان که پنیرش شهرت جهانی دارد، وارد می شویم .                                                                 .                                                                                                 

به استناد شواهد تاریخی،سکونت در لیقوان قدمتی دیرینه دارد حتّی برخی مورّخین معتقدند سکونت در لیقوان از زمان میلاد مسیح وجود داشته است.                                                                            

این روستا یکی از پرجمعیت ترین روستاهای منطقه است که  تقریبا 1400 خانوار و6000 نفرجمعیّت  دارد.  شغل اکثر مردم روستا،  دامداری، کشاورزی و شیرپزی بوده ولی در کنار آن، فرشبافی ، شال بافی، دوخت لباس محلی، گلیم و جاجیم بافی، جوراب بافی، و قالی بافی نیز رواج دارد.عده ای هم خصوصا جوانان روستا ،در سایر شهرها به تولید و خرید و فروش فراورده های لبنی مشغول هستند.               

انــــــــتقاد؛

1) آب و هوای سرد و زمستان های طولانی و طاقت فرسای لیقوان از مردمان آن سرزمین انسان هایی آهنین و پرتلاشی ساخته که خستگی را خسته کرده اند! ولی نمی دانم با وجود انسان های سختکوش این روستا و درآمد خوب روستا از دامداری و فراورده های لبنی ، چرا  لیقوان همچنان یکی از مناطق محروم استان است؟!!!                                                                                          

2) با این که لیقوان یکی از روستاهای مهمّ و پرجمعیّت  استان است و تنها 36 کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد و یکی از قطب های مهم تولید گوشت و لبنیّات منطقه است، چرا این قدر در سختی و مشقّت و محرومیّت قرار دارد؟!!!

وقتی به روستا  نزدیک می شویم گویی قدم در بهشت گذاشته ایم ولی همین که وارد روستا می شویم محرومیت را احساس می کنیم بخاطر نبود نظارت جدّی بهداشتی در روستا و اجرای ناقص طرح های عمرانی مثل طرح هادی، و ریخته شدن فضولات حیوانی و آب های زاید کارخانه های پنیرسازی به کوچه ها و خیابان ها،باعث آزار و اذیّت اهالی روستا و مهمانان شده است!

3) اکثرکوچه ها و خیابان ها،همچنان قدیمی و باریک است که رفت و آمد مردم خصوصا درموقع بارش برف و باران با مشکل صورت می گیرد!                                                               4) زیر ساخت و آسفالت خیابان اصلی روستا آن قدر خراب است که اگر کسی در اوّل روستا دوغ بنوشد و از وسط لیقوان بگذرد در خروجی روستا از کثرت دست اندازها و خرابی خیابان ها، دوغ در شکمش به کره تبدیل می شود!!!                                                                                             5) چرا مدرسه ی پسرانه ی ابتدایی که آن طرف رودخانه لیقوان قرار گرفته و روزانه صدها دانش آموزبرای رسیدن به مدرسه از رودخانه لیقوان رفت و آمد می کنند هنوز راه و پل اساسی ندارد؟!!!                                                                                          6) چرا راه  دبیرستان و راهنمایی پسرانه که فقط صدمتر با جاده اصلی فاصله دارد نه زیر ساختی دارد و نه آسفالت شده است مگر زیرسازی و آسفالت صدمترراه چقدر بودجه می خواهد که هیچ کس تاکنون قادر به پرداخت آن نشده است ؟!!!

ضمن تقدیر و تشکر از زحمات مسئولین روستا و منطقه  اضافه کنم که متّهم کردن یک دیگر ومسولیّت را به گردن یک دیگر انداختن و بی تفاوت بودن به مشکلات، دردی از دوای مردم محروم و فقیر را درمان نمی کند. زیرا در این میان این مردم محروم و فقیرروستا هستند که زیر پا له می شوند!!!     بیایید بیش از پیش همه یک دل و متحد قدر روستای بهشتی لیقوان را بدانیم و بخاطر رضای خدا گرهی از مشکلات مردم را باز کنیم! ان شاء الله

                        .                                                                                                                          

پنیر لیقوان ، سوغاتی فراموش نشدنی

   لیقوان در زمینه تولید لبنیات و بخصوص« پنیر» شهرت جهانی دارد.مرغوبیت این پنیر باعث شده که عده ی زیادی از سود جویان بومی و غیر بومی، در سایر شهرها و استان ها مثل مغان و اهر و کردستان  پنیر تولید کرده و با مارک«پنیر لیقوان» درسراسر ایران و جهان به فروش برسانند! پنیر لیقوان سرشار از پروتئین و چربی و ویتامین های مختلف است که برای سیستم دفاعی بدن و دستگاه گوارشی سودمند است. مردم مهربان و مهمان نواز لیقوان  بهترین  و مرغوب ترین پنیر خود را در مهمانی ها و مراسم مختلف برای مهمانان خود تهیّه می کنند و با بهترین فراورده های لبنی تولید بومی  پذیرایی می کنند!  اگر دلتون هوای پنیر لیقوان  کرده مهمان ما باشید و موقع رفتن به شهرتون سوغاتی لیقوان را فراموش نکنید البته در خرید آن دقت کنید که پنیر تقلّبی نخرید!

در این جا به نمونه هایی از مکان های دیدنی و تاریخی لیقوان اشاره می کنیم؛                                                                                                    

1)آب گرم( ایسّی سو)؛    

 در جنوب شرقي روستا و در کنار رودخانه ليقوان چندین آبگرم  کوچک و بزرگ  وجود داردکه بنا به تجارب مردم در رفع نارسايي‌هاي گوارشي مؤثراند.با توجه به این که تا نزدیکی آبگرم، راه آسفالت شده است، در فصل تابستان گروه کثيري از روستاييان و ايلات و عشاير منطقه، همچنين گردشگران غيربومي براي مداوا و استفاده از چشمه‌هاي معدني ، اطراف آبگرم خيمه و خرگاه برپا مي‌کنند. یکی از عجایب این منطقه در این است که در دو طرف رودخانه، آب گرم وجود دارد در حالی که از وسط آن ها رودخانه ی بسیارخنک و گوارای لیقوان    می گذرد!                                              

2) دره ليقوان( لوان دره سی)؛

دره ی  ليقوان به دليل داشتن رودخانه و  انواع چشمه ها و جنگل ها و درختان و طبیعت بکر، یکی از معروف ترین تقرّجگاه های اطراف تبریز و از مهمّ ترین قطب گردشگری استان به شمار می رود. این درّه در شرق روستاي سفيده‌خوان قرار دارد. رودخانه‌ی لیقوان‌چایی با عبور از میان این دره باعث به وجود آمدن تفرجگاهی بسیار زیبا و نیز عمل‌آوری مرغوب‌ترین پنیر خاورمیانه شده است. حواشي ليقوان چاي که از دامنه‌هاي شمالي رشته کوه سهند سرچشمه مي‌گيرد،چشمه سارهاي متعددي از دره‌هاي شرقي و غربي ليقوان به آن مي‌پيوندد و رودخانه پرآبي را تشکيل مي‌دهند که صدای آرام بخش آن سراسر منطقه را فرا گرفته است! جريان رودخانه از جنوب به شمال است و اراضي روستاهاي سفيده‌خوان،لیقوان،بیرق و هروی و...  را آبياري مي‌کند. اين رودخانه در دره نسبتاً عميقي جريان دارد. آب رودخانه در سرچشمه، بسيار خنک و گوارا است و مکان نشو و نماي ماهي قزل‌آلا مي‌باشد. حواشي سرسبز اين رودخانه تفرجگاه بهاري و تابستاني مردم  تبريز و ديگر گردشگران است. کشتزارهاي سرسبز و باغ‌هاي ميوه هر ساله به خصوص در تابستان هزاران نفر از دوست داران طبيعت را به اين دره باصفا جذب مي‌کند.

3) قبرستان قدیمی:

یکی از مناطق تاریخی لیقوان، قبرستان آن است که مربوط به قرن هفتم هجری می باشد . سنگ نوشته هایی قدیمی فراوانی روی قبرها قرارگرفته است وجملات متعددی ، به شکل ماهرانه  روی سنگ ها حکّاکی شده است. البته این قبرستان هم مثل سایر قبرستان ها از دست سارقان و سودجویان در امان نمانده وبعضی از آثار باستانی آن را غارت کرده اند. این قبرستان یکی ازآثار ملی ثبت شده ی ایران است.                                                                                                                 

4) صخره ها و غارها( کهول)؛

لیقوان بیشتر بخاطر پنیرش معروف است ولی طبیعت بکر، کوه ها و صخره های هرمی و مخروطی شکل و تونل های سنگی دست ساز بی شمار زیر زمینی( همچون کندوان اسکو) دارد که عظمت آن ها هر بیننده ای را به تعجّب وا می دارد! حفره ها ،غارها،آغل ها،اتاقک ها، تونل ها و دالانهایی در دل کوه ها و در زیر خانه های مسکونی که از جنس سنگ کران است توسط مردان قدیمی و قوی پنجه ی لیقوان کنده شده است که کاربرد فراوان دارند. در زمان قدیم مردم از دست یاغیان و چپاول گران در آن ها مخفی می شدند ولی امروزه بعضی از آن ها بعنوان انباری خصوصا نگهداری پنیر و بعضی هم محل نگهداری گوسفندان است. این غارها و دالان های سنگی در تابستان خنک و در زمستان گرم هستند!

5) آثار باستانی دیگر؛

گذشته از گورستان قدیمی لیقوان،می توان از آثار تاریخی روستا به بنای«کاخ داش عمارت»، « پل حاج سالار»، « شیرهای سنگی» اشاره کرد که دیدن آن ها خالی از لطف نیست.مجسمه دو شیر سنگی هم اکنون در  داخل حیاط مدرسه دخترانه موجود است.   والسّلام                                                                                    منتظر پیشنهادها و نظرات سازنده تمامی عزیزان هستیم.                                جعفرپور